«Χαῖρε, ἡ πόλις τοῦ Παμβασιλέως»

Ανάμεσα στους πολλούς και θαυμαστούς χαιρετισμούς που απευθύνει ο υμνογράφος στην Παναγία μας ένας ξεχωρίζει ιδιαιτέρως για τον συμβολισμό και την σημασία του: «Χαίρε, πόλις του Παμβασιλέως».

Ο χαρακτηρισμός της Παναγίας ως «πόλεως του (βασιλέως) Θεού» προέρχεται από τον προφήτη Δαυίδ: «Του ποταμού τα ορμήματα ευφραίνουσιν την πόλιν του Θεού. ηγίασε το σκήνωμα αυτού ο Ύψιστος» (45ος ψαλμός, στ. 5). Οι θεόπνευστοι Πατέρες βλέπουν σ’ αυτήν την «πόλιν» την προτύπωση της Παναγίας, ο δε Ιωάννης Δαμασκηνός ερμηνεύει ότι τα ορμήματα του ποταμού είναι οι ποταμοί των δωρεών του αγίου Πνεύματος, που κατέκλυσαν όλη της την ύπαρξη και την χαρίτωσαν, ώστε να αγιαστή, πριν ακόμη κατέλθη ο Ύψιστος και την επισκιάση με την πρόσθετη χάρη Του.

Να γιατί ο Δαυίδ, αιώνες πριν συμβούν τα γεγονότα αυτά, υμνεί την Παναγία ως «πόλι του Θεού», για την οποία «δεδοξασμένα ελαλήθη» (86ος ψαλμός), όπως και ο υμνογράφος του Κανόνος του Ακαθίστου Ύμνου, στην συνέχεια του ιδίου τροπαρίου της ε’ ωδής, χαιρετίζει την Παναγία, «περί ης δεδοξασμένα και αξιάκουστα λελάληνται σαφώς».

Τότε ποιός τρελός;

Στην εκκλησία έχουμε έρευνα. Οι μεγαλύτεροι ερευνητές ήταν οι άγιοι. 

Οι άγιοι έφτασαν, δοκίμασαν όλα τα σημεία, ξεκίνησαν ακριβώς από αυτήν την έννοια. Άραγε υπάρχει Θεός; 

Εάν υπάρχει Θεός, τότε να τον δοκιμάσουμε, να τον ερευνήσουμε, εάν δεν υπάρχει τότε να τον απορρίψουμε. 

Μια ρωγμή ζητάει ο Θεός...

Βλέπεις ανθρώπους με πάθη και αμαρτίες, λάθη και σφάλματα και μόλις λίγο στραφούν στο Χριστό γεύονται μεγάλες χαρές πνευματικές. 

Κι άλλοι, χρόνια από παιδιά ίσως στο χώρο της εκκλησίας, και η ζωή τους άγευστη και άχρωμη από την εμπειρία του Θεού και την γλυκύτητα της Χάριτος. 

Τότε μοιραία μέσα σου γεννιούνται ερωτήματα, «μα γιατί; τι φταίει άραγε;». Την απάντηση την πήρα μια όμορφη νύχτα σε ένα κελί του Αγίου Όρους. 

Να βλέπω μέσα μου

«Κάθε δάσκαλος τη βλέπει πρώτα αυτός μέσα του τη σύνεση που διδάσκει και τη μαθαίνει και τη γεύεται, και τότε μπορεί να τη μεταδώσει στους μαθητές» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)

Οι παλιοί είχαν μια ωραία παροιμία: «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις». Η σοφή αυτή λαϊκή ρήση ζητούσε από τον δάσκαλο, τον γονέα, τον πνευματικό άνθρωπο, τον πολιτικό, τον καθέναν δηλαδή που αναλάμβανε έναν ρόλο ηγετικό στη ζωή του κόσμου, να έχει συνέπεια λόγων και έργων. Να μη λέει άλλα και άλλα να πράττει. 

Η ασκητική παράδοση της Εκκλησίας όμως προσθέτει και μιαν άλλη διάσταση στη συνέπεια λόγων και έργων. Αυτή της βίωσης. Δεν είναι η διδαχή προϊόν μιας μόρφωσης επιφανειακής. Τουλάχιστον να γνωρίζω αυτά που έχω διαβάσει και αυτά που έχω κληθεί να πω. Αλλιώς είναι «έπεα πτερρόεντα». Κι αυτό όμως δεν φτάνει. Χρειάζεται να τα ζω, για να είμαι αυθεντικός.

Το μεγάλο εμπόδιο

Σήμερα ο υπ’ αριθμόν «ένα» πόλεμος -ας τον πούμε έτσι, πόλεμο, κι ας μην τον ονομάσουμε ήττα- είναι το σαρκικό φρόνημα. 

Προσπαθεί να μας λερώσει την σκέψη και τις πέντε αισθήσεις, τόσο τις σωματικές, όσο και τις ψυχικές και έτσι να μας καταστήσει βρώμικους, ώστε να μη βρει θέση το Άγιον Πνεύμα να κατοίκηση μέσα μας,

Επισκέψεις Θεού...

Είναι πολύ σημαντικό στην ζωή μας να τα βλέπουμε όλα κατά Θεό. Όχι μόνο τα ευχάριστα, τα καλά, τα δοξασμένα και κολακευτικά. Αλλά κι όλα εκείνα που ενδεχομένως μας πικραίνουν ή μας πληγώνουν γεμίζοντας ερωτηματικά την ψυχή μας. Εκεί στα δύσκολα είναι που φανερώνεται η ουσιαστική σχέση με τον Χριστό. 

Στα δύσκολα κρίνονται οι μεγάλες αγάπες. Οι δοκιμασίες είναι το χνώτο του Θεού στην ζωή μας, που προσπαθεί να ζεστάνει την καρδιά μας, ώστε να υπάρξει ικανή στην υποδοχή της χάριτος. Γιατί όταν εσύ σιωπάς και υπομένεις μιλάει ο Θεός.

Η ασθένεια, η θλίψη, ο πόνος, τα δάκρυα, ίσως μια προσβολή, μια κατηγορία ή συκοφαντία, όλα είναι επισκέψεις της Χάριτος. Δηλαδή είναι ο Θεός που ενεργεί και επιτρέπει περιστατικά μέσα στην ζωή μας με σκοπό να μας μεγαλώσει και ωριμάσει πνευματικά. Θέλει να μας μάθει τους τρόπους και τους δρόμους που συναντιόμαστε μαζί Του, και για να γίνει αυτό, πρέπει να σπάσει ο εγωισμός μας.

Χωρίς Θεία Κοινωνία, χωρίς Χριστό, πώς θα βγεις μέσα στην καθημερινότητα;

Βρέθηκα τελευταία σε μια κεντρική εκκλησία των Αθηνών και έζησα βαθύ πόνο. Την ώρα πού Kοινωνούσαν οι Αρχιερείς και οι Ιερείς, γύρω μου είχαν στηθεί «πηγαδάκια» -και όχι από ανθρώπους χωρίς παιδεία.

Δέκα βήματα από το Άγιο Ποτήριο, και οι «τρελές αγελάδες» με το «ουράνιο των Βαλκανίων» εκάλυπταν την παρουσία του Κυρίου.

Η θλιβερή αυτή σκηνή έφερε στη μνήμη μου μια συζήτηση με τον γέροντα Πορφύριο πριν από πολλά χρόνια.

Ήταν και εκείνος στενοχωρημένος, γιατί οι πιστοί έχουν απαιτήσεις -και δικαίως- από τον ιερέα, να είναι προσευχόμενος στο Άγιο Βήμα.

Αλλά οι ίδιοι πολλές φορές με τη στάση τους δεν τον βοηθούν.

Εγώ, έλεγε, τους θυμιάζω και εκείνοι δεν υποκλίνονται. Λέω «στώμεν καλώς» και αυτοί κάθονται.

Ἑβδομαδιαῖον Πρόγραμμα Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν

Κυριακάτικο Κήρυγμα

Ε' Κυριακή των Νηστειών-Μαρίας Αιγύπτιας
Αμαρτωλοί, λάβετε θάρρος!

Η αγία και μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι περίοδος στην οποία η Εκκλησία μας καλεί τα παιδιά της σε πνευματικές ασκήσεις και περισυλλογή. Είναι περίοδος μετανοίας. Την περασμένη Τετάρτη εψάλη ο Μέγας Κανών, πού είναι ένας θρήνος για την αμαρτωλότητά μας. Και σήμερα, πέμπτη Κυριακή των Νηστειών, προβάλλει ως υπόδειγμα μια γυναίκα πού μετανόησε και επέστρεψε στο Θεό. Είναι η Οσία Μαρία η Αιγύπτια• εορτάζει δυο φορές το χρόνο, την 1η Απριλίου και σήμερα.

Γύρω από τον βίο της θα στραφεί ο λόγος.

Τα παλιά τα χρόνια ζούσε στην έρημο ένας ασκητής, ο Ζωσιμάς. Η φήμη του προσείλκυε πολλές ψυχές. Ήταν όντως άγιος. Άλλα μια μέρα του πέρασε ένας λογισμός - αρκεί και ένας λογισμός για να κάνη τον άνθρωπο ν' αμαρτήσει. Ό σατανάς του έλεγε• «Ζωσιμά, είσαι ο αγιότερος άνθρωπος!».

Ό Θεός όμως, πού αγαπούσε το Ζωσιμά, δια οράματος του είπε «Δεν είσαι συ ο αγιότερος• κοντά στον Ιορδάνη ποταμό υπάρχει κάποιος ανώτερος από σένα». Ύπήκουσε και πήγε στον Ιορδάνη, σ' ένα ξακουσμένο μοναστήρι. Εκεί είχαν συνήθεια, την πρώτη μέρα της μεγάλης Τεσσαρακοστής όλοι οι καλόγηροι να φεύγουν άδειαζαν το μοναστήρι, έβγαιναν στην έρημο, κ' εκεί έμεναν 40 μέρες. Επέστρεφαν την Κυριακή των Βαΐων, για να εορτάσουν όλοι μαζί τα πάθη και την ανάστασι του Κυρίου. Έτσι έκανε κι ο άγιος Ζωσιμάς.

† Κυριακῇ 21 Ἀπριλίου 2024 (Ε' Νηστειῶν) (Ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας)

Τὸ Εὐαγγέλιον

Ἐκ τοῦ κατά Μάρκον

Κεφ. ι' : 32-45

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραλαμβάνει ὁ ᾿Ιησοῦς τοὺς δώδεκα Μαθητὰς αὐτοῦ, καὶ ἤρξατο αὐτοῖς λέγειν τὰ μέλλοντα αὐτῷ συμβαίνειν· Ὅτι ἰδοὺ, ἀναβαίνομεν εἰς ῾Ιεροσόλυμα, καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς Ἀρχιερεῦσι καὶ τοῖς Γραμματεῦσι, καὶ κατακρινοῦσιν αὐτὸν θανάτῳ, καὶ παραδώσουσιν αὐτὸν τοῖς ἔθνεσι, καὶ ἐμπαίξουσιν αὐτῷ, καὶ μαστιγώσουσιν αὐτὸν, καὶ ἐμπτύσουσιν αὐτῷ, καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτόν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσεται. Καὶ προσπορεύονται αὐτῷ ᾿Ιάκωβος καὶ ᾿Ιωάννης, οἱ υἱοὶ Ζεβεδαίου, λέγοντες· Διδάσκαλε, θέλομεν ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσωμεν, ποιήσῃς ἡμῖν. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· Τί θέλετε ποιῆσαί με ὑμῖν; Οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· Δὸς ἡμῖν, ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου, καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου, καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου. Ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε. Δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα, ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι, βαπτισθῆναι; Οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· Δυνάμεθα. Ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Τὸ μὲν ποτήριον, ὃ ἐγὼ πίνω, πίεσθε· καὶ τὸ βάπτισμα, ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι, βαπτισθήσεσθε· τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων μου, οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται. Καὶ ἀκούσαντες οἱ Δέκα, ἤρξαντο ἀγανακτεῖν περὶ ᾿Ιακώβου καὶ ᾿Ιωάννου.

Δεν σε ελέγχει;

Βρίσκεσαι στη θεία Λειτουργία, κι ενώ το βασιλικό τραπέζι είναι ετοιμασμένο, ενώ ο Αμνός του Θεού θυσιάζεται για χάρη σου, ενώ ο ιερέας αγωνίζεται για τη σωτηρία σου, εσύ αδιαφορείς. 

Την ώρα που τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ σκεπάζουν τα πρόσωπά τους από δέος και όλες οι ουράνιες δυνάμεις μαζί με τον ιερέα παρακαλούν το Θεό για σένα, τη στιγμή που κατεβαίνει από τον ουρανό η φωτιά του Αγίου Πνεύματος

Παναγία, η αληθινή μας Μητέρα

Μέσα στις ευλογημένες και άγιες παραδόσεις της Εκκλησίας μας είναι και αυτό το ωραίο τυπικό που έχουμε:

Να διαβάζουμε τους Χαιρετισμούς της Παναγίας κάθε Παρασκευή βράδυ την περίοδο της Μεγάλης και αγίας Τεσσαρακοστής και να μαζευόμαστε όλοι οι Ορθόδοξοι στις εκκλησίες και να λέμε τα «Χαίρε» στην Παναγία μας, τα οποία «Χαίρε» δεν είναι μόνον «ποιητική αδεία», αλλά εκφράζουν κυρίως τη βαθύτερη ευγνωμοσύνη της ψυχής μας προς τη Μητέρα του Θεού και Μητέρα όλων μας, προς την Οποία οφείλουμε τόσα πολλά.

Και αν δεν είχαμε την αγία και ευλογημένη Θεοτόκο, δεν θα είχαμε τον Κύριο και Θεό και Σωτήρα μας. Γι’ αυτό η Εκκλησία μας, όπως ξέρετε, αποδίδει πολλή μεγάλη τιμή στην Παναγία μας, και όπου συγκεντρώνονται οι Χριστιανοί να υμνήσουν τον Σωτήρα Χριστό, υμνούν μαζί με τον Χριστό και την Παναγία μας.

Σ’ όλες τις Ακολουθίες, σ’ όλα τα Μυστήρια η Παναγία είναι πάντοτε στα δεξιά του Χριστού και υμνείται και εγκωμιάζεται από την αποστολική ακόμη εποχή μέχρι σήμερα. Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτό. Είναι παράδοση των αγίων Αποστόλων, οι οποίοι είχαν την Παναγία εν τω μέσω αυτών.